U
Njujorškim vrtovima i baštama živi iznenađujuće veliki broj vrsta pčela.
Šezdeset vrsta pronađeno je, recimo, samo u Central Parku, dok jedan javni vrt
u Istočnom Harlemu naseljava 28 vrsta. Osim toga, košnice sa pčelama nalaze se
na svakom ćošku, na mnogim terasama, krovovima, pa čak i na travnjacima pored
„zelenijih“ gradskih ulica. U Njujorku, slično kao u Beogradu i Zagrebu, postoje
mobilne ekipe koje zbrinjavaju rojeve za
koje je dojavljeno da su se okačili na saobraćajnim znacima ili uličnoj rasveti...
Podstaknuti
alarmantnim izveštajima o nestajanju medonosnih pčela i autohtonih vrsta
bumbara, Centar za biodiverzitet i konzervaciju Američkog prirodnjačkog muzeja
i Departman grada Njujorka za parkove i izletišta odlučili su da se udruže u
projekat sakupljanja informacija o populaciji pčela u Njujorku. Dugoročni cilj
projekta bio je da se ovaj grad učini pogodnijim podnebljem za život što većeg
broja vrsta pčela, čime bi se pospešila njegova bioraznovrsnost.
Ove
dve organizacije, u saradnji sa projektom pod nazivom Veliki Suncokret (Giant
Sunflower Project), osnovale su Posmatrače pčela (Bee Watchers) grada Njujorka
– projekat građanske nauke (videti antrfile) za obučavanje volontera za
prikupljanje podataka. Prema rečima Elizabete Džonson, jedne od liderki
projekta, cilj ovog poduhvata jeste „da se utvrdi koji delovi Njujorka ne
oskudevaju sa oprašivačima i utvrdi rasprostranjenost pčela, kao i da se podstakne interes javnosti za
autohtone vrste pčela i unapredi održavanje parkova na način koji bi koristio
pčelama“.
Oko
150 volontera, koliko se okupilo oko ovog projekta građanske nauke, sakupljaju
dva puta mesečno podatke o aktivnostima pčela na pojedinim vrstama biljaka u
Njujorku. Svaki volonter zasadio je svojih sedam vrsta biljaka u nekom parku
ili bašti u jednoj od pet Njujorških opština. Da bi neiskusnim posmatračima
pčela pojednostavili identifikaciju, od njih je zatraženo da pčele klasifikuju
u četiri kategorije: bumbari, medonosne pčele, pčele drvenarice i zelene metalik
pčele. Tokom poslednjih nekoliko godina posmatrači pčela sakupili su dragocene
podatke koji su pomogli da gradska uprava primremi odgovarajuću strategiju koja
će doprineti boljem očuvanju pčela. Na osnovu do sada prikupljenih podataka iz 19
od preko 700 javnih gradskih vrtova, koliko ih ima u Njujorku, utvrđeno je da
na teritoriji ovog grada živi barem 225 vrsta pčela.
_____________________________________________________________
Šta
je građanska nauka?
Građanska
nauka (eng. citizen science) je
praksa učešća i saradnje javnosti u naučnim istraživanjima u cilju unapređenja
naučnog saznanja. Kroz građansku nauku, ljudi, obično kao volonteri, učestvuju
u programima prikupljanja, razmene i kontrole podataka. Građani, na ovaj način,
mogu predlagati ideje i komunicirati sa naučnicima. Zainteresovani volonteri,
naučnici amateri, studenti i edukatori mogu se povezivati i promovisati nove
ideje kako bi unaprediti naše razumevanje sveta. Naučnici, pak, mogu osmisliti
program građanske nauke da bi prikupili što veći broj podataka bez utroška
dodatnih sredstava. Kako bi povećali obim svojih istraživanja i obogatili bazu
podataka, oni najčešće sarađuju sa društvenim grupama koje već prikupljaju
određenu vrstu informacija, kao što su, recimo, posmatrači ptica ili pčelari.
Volonteri mogu posedovati različite nivoe stručnosti i obrazovanja, u rasponu
od dece iz osnovnih škola i srednjoškolaca iz naučnih sekcija, do astronoma
amatera sa sofisticiranom kućnom opremom. Savremeni tehnološki napredak
omogućava danas ogromnom broju ljudi da se uključe u projekte građanske nauke,
a njihov uspeh u najvećoj meri zavisi od dobro osmišljenih programa
prikupljanja i kontrole podataka, kao i od posvećenosti volontera.
Tekst: Ivan Umeljić
Foto: scistarter.com/blog/
