Slovenija
je stvorila APITURIZAM koji turistima pruža mogućnost da krenu na putovanje
koje će obogatiti njihov život kroz upoznavanje sa raznovrsnim prirodnim i
kulturnim okruženjima. Iskoristite priliku da upoznate i istražite osobenu i
jedinstvenu pčelarsku tradiciju Slovenije i njene prirodne lepote. Sadržaji,
efekti i korist od Apiturizma protežu se daleko izvan pčelarstva. Pčelarska
iskustva (Api Experiences) pružaju priliku da otkrijete bogatstvo slovenačke
pčelarske tradicije i da budete svedok jedinstvene pčelarske prakse. Osim toga,
ovo je i prilika da naučite nešto više o upotrebi pčelinjih proizvoda i
preparata. Istovremeno, zadovoljstvo posetilaca biće upotpunjeno boravkom u središtu prirodnih i kulturnih atrakcija
Slovenije, njenim pejzažima, bliskošću, tradicijom i ljudima toplog srca...
Osim
svoje edukativne uloge, Pčelarske rute (ApiRoutes), koje je osmislio i
promovisao Pčelarski savez Slovenije u saradnji sa turoperaterom Pčelarskih
ruta, izmamljuju ono najbolje u ljudima i nude programe koji predstavljaju
značajan doprinos razvoju održivog ekološkog turizma.
U
saradnji sa Apimondijom, slovenački pčelari organizovali su 2003. godine
Svetski pčelarski kongres U ljubljani. Ovaj veliki i prestižni događaj u našoj
prestonici posetilo je nekoliko hiljada pčelara iz čitavog sveta. Delegati koji
su posetili slovenačke pčelinjake upoznali su se sa specifičnim nasleđem naše
zemlje.
Uzbuđeni zbog svega što su videli, publikovali su svoje zaključke i
podelili svoje impresije sa drugima. Biblija kaže da dobar glas više vredi od
bogatstva i to je zaista tačno. Sve veći broj pčelara, naročito iz Zapadne
Evrope, dolazi u Sloveniju u organizovanim grupama kako bi lično doživeli sve
ono o čemu su čitali. Van svake sumnje, ima toliko toga da se vidi...
Slovenija
je postojbina kranjske pčele (Apis mellifera carnica), koja je druga
najrasprostranjenija podvrsta medonosne pčele, odmah nakon italijanske pčele
(Apis mellifera ligustica). Prvi ju je 1857. godine opisao pčelar Filip Rošuz
iz Višnja Gore kod Ljubljane:
„Autohtona siva kranjska pčela je blagog karaktera, dobre orijentacije, izleće iz košnica i na temperaturama nižim od 10 stepeni Celzijusa; ova pčela je izuzetno produktivna, sposobna da prezimi u relativno malim zajednicama, troši malo hrane tokom zime i naglo se razvija u proleće.“
Rošuzov
članak koji je objavljen u nemačkom časopisu Die Bienenzeitung doprineo je
širenju interesovanja za ovu pčelu i rastu njene popularnosti među evropskim
pčelarima. Zahvaljujući trgovini pčelama i maticama tokom narednih decenija
kranjska pčela raširila se po čitavom svetu. Nemački taksonom August Polman je
1879. godine klasifikovao pčele koje je dobio iz kranjske oblasti kao Krainer
Biene – Apis mellifera carnica. Danas je kranjska pčela zaštićena zakonom kojim
se zabranjuje uvoz i uzgajanje bilo koje druge podvrste u Sloveniju, gde
postoji više od četrdeset uzgajivača i trgovaca pčelama i maticama. Stoga, kada
se nađu u poseti pčelinjacima iz ove države, evropski pčelari su u prilici da
kupe matice kranjske sivke po veoma pristupačnim cenama.
Širom
sveta najveći broj pčelara koristi košnice nastavljače – pretežno Dadan-Blatove
(DB) i Langstrot-Rutove (LR), dok slovenački pčelari koriste modifikovane
Alberti-Žnideršičeve košnice koje odlikuju brojne prednosti u odnosu na
nastavljače. Prvo, ne radi se sa teškim nastavcima, tako da je najveća težina s
kojom pčelar ima posla – a radi se o ramu punom meda – samo 2,5 kilograma. To
čini ovu košnicu izuzetno prikladnom za žene, decu, baš kao i za starije ili
invalide, kojima je je svakako teško da podižu 20-30 kilograma teške nastavke
pune meda. AŽ košnice takođe olakšavaju rad sa pčelama, a idealne su za
transportovanje zbog činjenice što se lako, poput domina, slažu na kamione ili
kontejnere za transport na kojima mogu trajno ostati bez ikakve potrebe za
utovarom i istovarom. Pošto su pokrivene i zaštićene od kiše i snega, vek
trajanja ovakvih košnica je najčešće šezdeset i više godina. Zbog toga ne
iznenađuje što većina pčelara iz inostranstva koji posete Sloveniju, dele ovaj
entuzijazam, kupujući svoj primerak ove košnice koga će poneti kući.
AŽ
košnice najčešće su smeštene u estetski prelepim pčelarskim kućama, izgrađenim
u specijalnom dekorativnom stilu karakterističnom za ovu zemlju. Tradicionalno,
njihove prednje površine oslikane su narodnim motivima i temama, što je
posebnost koja se, osim u Sloveniji, ne može pronaći nigde u svetu. Zbog
slobodnog cirkulisanja aromatičnog vazduha iz košnica, u ovakvim pčelinjim kućama
stvara se izuzetno zdrava mikroklima koja ima korisno dejstvo na čovekov
respiratorni sistem i zdravlje u celini. Zato neki pčelari postavljaju i
krevete u njihovu unutrašnjost, pretvarajući pčelarske kuće u svojevrsnu
apiterapeutsku ordinaciju. Zaista, veruje se da polenske alergije mogu biti
lečene dugotrajnom inhalacijom vazduha iz košnica.
Lociran
u idiličnom okruženju Centralne Slovenije, sa spektakularnim pogledom na okolna
brda prekrivena četinarskim i listopadnim šumama ispresecanim sporadičnim
livadama i pašnjacima, Slovenački pčelarski centar na Brdu kod Lukovice glavna
je atrakcija koju brojni pčelari posećuju svake godine. Centar je i dom
Slovenačkog pčelarskog saveza, krovne organizacije slovenačkih pčelara, kao i
redakcije časopisa Slovenski čebelar. U ovom objektu nalazi se i laboratorija,
pčelarska biblioteka, prodavnica pčelarske opreme i pčelinjih proizvoda, kao i
restoran.
Osim
arhitektonske lepote samog Centra, interesantno je i njegovo neposredno
okruženje. Ispred se nalazi plantaža medonosnih i lekovitih biljaka, a malo
niže tri prelepe pčelarske kuće izgrađene u jedinstvenom kranjskom stilu. Tu je
i kapela posvećena Svetom Ambroziju, svecu zaštitniku pčelara, a ogromnu pažnju
posetilaca privlači i kuća bumbara – paviljon u kome žive raznolike vrse
bumbara i solitarnih pčela. Najnovija atrakcija jeste edukativni centar,
sastavljen od 26 informativnih tabli sa odabranim fotografijama i tekstovima na
slovenačkom, engleskom i nemačkom jeziku. U velikoj sali Centra, koja može da
primi 150 posetilaca, vrše se prezentacije slovenačkog pčelarstva na raznim
jezicima: engleskom, nemačkom, francuskom, italijanskom ili španskom. Na ovom
mestu svako može pronaći toliko interesantnih stvari koliko verovatno ne može
pronaći ni na jednom drugom mestu.
Naravno,
Slovenija obiluje i mnogim drugim privlačnim sadržajima koje vredi videti.
Recimo, obavezno treba posetiti Pčelarski muzej u Radovljici, kuću Antona Janše
u Breznici, odgajivačku stanicu kranjske pčele blizu Zelenice (pored Ljubelja),
Golo Brdo pored Medvode, Šmartno kod Litije, baš kao i mnoga druga mesta. Osim
toga, gosti su dobrodošli da posete galeriju fotografija nagrađeniih
međunarodnim priznanjima i kolekciju maketa slovenačkih pčelarskih kuća u
Šempasu, kao i Komenda Lanšprež (Radovljica), mesto u koje je živeo Peter Pavel
Glavar. Slovenački pčelinjaci – od jadranske obale do Alpa i panonske ravnice
Centralne Evrope – podjednako su zanimljivi i raznovrsni po svom stilu.
Sve
ovde spomenute i mnoge druge atrakcije obuhvaćene su pčelarskim turama koje
krstare po svim slovenačkim regijama, pružajući gostima izuzetnu raznovrsnost
izbora. Ne samo da svaki program uključuje posetu interesantnim pčelarskim
lokacijama, već velikim delom obuhvata i prirodno i kulturno nasleđe naše
zemlje.
Posle
Švedske i Norveške, Slovenija je treća najpošumljenija država u Evropi, sa oko
šezdeset odsto teritorije prekrivene šumom. Klimatska raznovrsnost, od
mediteranske na jugozapadu, do kontinentalne na istoku i alpske na severu,
podstakla je evoluciju raznih vrsta, uključujući i brojne biljke koje su važne
pčelama. Izuzetna raznolikost i lepota su i doslovno učinile Sloveniju zelenom
i omogućile razvoj apiturizma kao savršeno održivog i prirodi bliskog oblika
turizma.
__________________________________
Tekst
i fotografije: Franc Šivic
Preveo:
Ivan Umeljić
__________________________________
Izvornik:
Franc Šivic, "Apitourism: A fusion of apiculture and travel inverdant lands", Bee
World (2013) Volume 90, Issue 3.
__________________________________________________________________________
Franc
Šivic (četvrti s leva) je pčelarski konsultant iz Ljubljane, potpredsednik Pčelarskog saveza
Slovenije. Dobitnik je brojnih priznanja, između ostalog i Zlatne medalje
svetske pčelarske organizacije Apimondija za najbolju fotografiju. Trenutno sa
Ričardom Džonsom, urednikom čuvenog pčelarskog časopisa Bee World, priprema
knjigu o tradicionalnim slovenačkim oslikanim košnicama. www.silvaapis.si;
www.apiroutes.com
_____________________________________________________________________________________
